Verduurzaming monumenten
Null
In 2019 kwam de Routekaart Verduurzaming Monumenten tot stand. Het doel van de routekaart is om in 2040 een 60% CO2-reductie te realiseren als gemiddelde over de gehele monumentenvoorraad in Nederland. Monumentenbezit heeft dit ook ondertekend. Nu 5 jaar verder kijken we waar we staan.
De routekaart is in het leven geroepen om de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs te kunnen behalen. Dat doen we samen met allerlei verschillende organisaties binnen de sector. Bij de verduurzaming van onze monumenten is het behoud van de cultuurhistorische waarde altijd het uitgangspunt.
In 2023 hebben we een duurzaamheidsstrategie opgesteld. We zijn gestart met een inventarisatie en nulmeting van onze portefeuille. Aan de hand van een zelf ontwikkelde kansenkaart beoordelen we welke monumenten we als eerst gaan verduurzamen.
Startmomenten
We hebben vier vertrekpunten gekozen als natuurlijk moment om te kunnen verduurzamen. Dat is bij:
- Geplande onderhoud en/of restauratie: het moment waarop (meer)jaarlijkse onderhoud al gepland staat;
- Hoog energieverbruik: er is een noodzaak om het verbruik van een monument in kaart brengen en naar beneden te brengen;
- Exploitatie: Hoe het gebouw gebruikt wordt, bepaalt of en wanneer het geschikt is om te verduurzamen. Bijzondere gebouwkenmerken kunnen een rol spelen en kansen creëren voor vervolgstappen. Zo kunnen bijvoorbeeld oude bestaande waterkelders, mits deze goed dicht zijn of gemaakt worden, voor het bergen van regenwater gebruikt worden;
- Externe factoren: in sommige gevallen komt er regionaal of lokaal subsidie vrij voor verduurzamingsmaatregelen (van monumenten). Dan gebruiken we dat als startpunt voor de verduurzaming.
Nulmeting
We zijn gestart met een nulmeting van onze monumenten. Daarbij nemen we allerlei gegevens op; zoals de basiskenmerken, de functie, het energieverbruik, de omgevingsfactoren, het onderhoudsplan en de beschikbare subsidies.
Vanuit de nulmeting vullen we onze kansenkaart in. Deze kaart geeft een beeld over de volgorde en slagingskans van de aanpak. Voor de uitvoering geven we de voorkeur aan partijen die duurzaamheid hoog op de agenda hebben staan.
Via de button zie je een leeg sjabloon van de Kansenkaart.
De verduurzaming van de Oostkerk
De grootschalige verduurzaming van de Oostkerk in Middelburg laat goed zien hoe wij aan het werk gaan met een uniek top-100 monument. De uitdaging hier was niet alleen het afstemmen van technieken op het gebouw, maar ook het geheel reversibel aanbrengen ervan. Zodat de monumentale waarden van de kerk behouden bleven. Dat is voor Monumentenbezit altijd het doel wanneer we aan de slag gaan met het verduurzamen van erfgoed.
Wat hebben we gedaan in de Oostkerk?
- Er is een nieuw vloerverwarmingssysteem geplaatst op basis van een warmtepomp.
- Om ervoor te zorgen dat enkel de kerkzaal zelf verwarmd wordt en niet het gehele volume van de kerk, is er een horizontaal ‘luchtgordijn’ gecreëerd. In de voet van de koepel wordt verwarmde lucht naar de gebruikszone in de kerk geblazen. In de koepel wordt de lucht afgezogen. Deze techniek zorgt ervoor dat de warmte niet in de koepel verdwijnt, maar juist laag in de ruimte optimaal benut wordt.
- Ter voorkoming van de tocht is er verwarmde achterzetbeglazing en wandverwarming aangebracht, die wordt gevoed door dezelfde warmtepomp als die voor de vloerverwarming.
De nieuwe verduurzamingstechnieken zijn vrijwel onzichtbaar in de Oostkerk ingepast. Dit is enkel mogelijk doordat de installaties in het naastgelegen pand geplaatst konden worden, die heeft Monumentenbezit speciaal daarvoor aangekocht. Door middel van leidingen onder de straat komt de warmte de Oostkerk binnen.
Gebruik gebouwen
Uiteraard gaat duurzaamheid om meer dan gebouwen duurzamer maken. We kijken daarom ook naar hoe je duurzamer de gebouwen kunt exploiteren en gebruiken. Dit alles is onderdeel van onze duurzaamheidsstrategie.
Wil je mogelijk ook een gebouw bij ons borgen en door ons laten verduurzamen? Lees hier verder over onze aanpak.
