Gele Loods
Deze loods in de Naarden-Vesting werd in 1882 gebouwd als opslagplaats voor de Dienst der Genie. Sindsdien heeft het gebouw veel verschillende functies gehad, totdat het ruim 10 jaar geleden leeg kwam te staan. De Gele Loods bevindt zich nog vrijwel volledig in zijn oorspronkelijke staat en is de enige militaire loods die nog over is in Naarden. Monumentenbezit transformeerde de loods in 2021 tot bezoekerscentrum
Plaats
Naarden
Bouwjaar
1882
Opdrachtgever
de Dienst der Genie
Huidige functie
Bezoekerscentrum voor de Naarden Vesting
Bijzonderheid
Enige overgebleven houten loods in de Vesting
In handen van Monumentenbezit
Sinds 2016
Bezoekersinformatie
Sinds 2021 is de Gele Loods hét bezoekerscentrum voor de Naarden-Vesting. Het bestaat uit een toeristisch informatiepunt met winkel en een permanente tentoonstelling over de Vesting Naarden en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Onderdeel van de expositie is de prijswinnende film over de Hollandse Waterlinie.
Bezoekadres:
De Gele Loods, Ruijsdaelplein, Naarden, Nederland
De Gele Loods is onderdeel van de Naarden-Vesting. In 1350 werd Naarden gesticht door de graaf van Holland. Door de strategische ligging werd de stad een vesting; met stadswallen, torens en poorten. Het vormde het noordelijkste deel van de Hollandse Waterlinie. Dit was een aaneengesloten reeks van militaire versterkingen en onder water te zetten polders – vanaf de grote rivieren tot Muiden en Naarden gelegen aan de (toenmalige) Zuiderzee. Met de opkomst van Amsterdam als economisch centrum nam de strategische waarde van Naarden steeds meer toe. De verdedigingswerken werden daarom steeds aangepast aan de eisen van die tijd.
Eeuwen later, in 1672, vielen troepen van de Franse koning Lodewijk XIV de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden binnen. Naarden werd daarbij ingenomen, maar het gebied ten westen van de stad was kort daarvoor onder water gezet. Dat bleek een slimme zet. De opmars van de Fransen werd gestopt en ze trokken zich terug. Zo ontstond de Oude Hollandse Waterlinie, waar Naarden een belangrijk onderdeel van vormde. Tussen 1673 en 1685 werden de uitgebreide vestingwerken gebouwd die de stad haar karakteristieke stervorm hebben gegeven.
In de vroege 19de eeuw, onder bewind van Napoleon, werden plannen gemaakt om de Oude Hollandse Waterlinie te moderniseren. De linie werd opgeschoven naar het oosten, zodat Utrecht erin opgenomen kon worden. Koning Willem I voerde deze plannen vanaf 1815 uit. Zo ontstond de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ook hier was Naarden een onderdeel van.
De middeleeuwse stadsmuren zijn inmiddels verdwenen, maar Naarden heeft nog altijd vestingwerken uit de 17de, 19de en vroege 20ste eeuw. De bouwwerken uit die verschillende periodes zijn bijna allemaal bewaard gebleven. Het maakt de vestingwerken van Naarden tot een bijzonder en zeer goed bewaard gebleven ensemble. Daarom werd de vesting, met omliggend gebied, in 1985 een beschermd stadsgezicht.
Met het realiseren van een nieuw bezoekerscentrum in de Gele Loods sorteerde Monumentenbezit voor op het toekennen van de werelderfgoed-status aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In juli 2021, toen het bezoekerscentrum zo goed als gereed was, werden de Nieuwe Hollandse Waterline, en daarmee ook de vestingwerken van Naarden, Unesco Wereld Erfgoed.
In 1878 worden er schetsen gemaakt voor twee nieuwe loodsen in de Vesting, oorspronkelijk bedoeld als slaapplaatsen voor manschappen. In 1882 werd de Gele Loods gebouwd, voor ƒ 6180,-. Er waren toen zeven loodsen in de Vesting te vinden. Vanwege de prominente plek, naast de Utrechtse Poort, werd er architectonisch wat meer aandacht besteed aan deze loods. Dit verklaart waarschijnlijk ook waarom deze loods een kleur had en de andere loodsen zwart van kleur waren.
Bomvrije, militaire gebouwen, die in en op de vestingwerken van Naarden lagen, werden aangeduid met een letter. Dat systeem werd ingevoerd rond 1880, toen de modernisering van de vesting gereed was. Zo wisten alle militairen precies waar ze binnen de vesting naartoe moesten. Het is een efficiënt oriëntatiesysteem. Ook de niet-bomvrije gebouwen kregen een letter. De loodsen werden aangeduid met de letters H, N, O, P, P’’ en W. Tegenwoordig zijn die letters niet meer van toepassing. Veel van de gebouwen zijn namelijk weg en wat er nog aan gebouwen bestaat, kreeg later gewoon een naam. Zo kent iedereen de Gele Loods en zullen maar weinigen weten dat dit volgens het lettersysteem gebouw H zou moeten zijn.
De meeste loodsen zijn afgebroken en vervangen voor nieuwbouw. De Gele Loods is de enige overgebleven militaire loods in Naarden.
We startten in 2020 met de herbestemming van de Gele Loods. Gelegen naast de Utrechtse Poort, aan het Ruijsdaelplein, is de Gele Loods het is de belangrijkste toegangspunt tot de stad.
In de aanpassingen stonden het behoud van de originele loods en duurzaamheid voorop. De ingrepen zijn volledig reversibel. De originele constructie is intact gebleven. We hebben gekozen voor materialen die aansluiten bij de oorspronkelijke bouwmaterialen. De ruimtes zijn zo open mogelijk gehouden. Zo proberen we het gevoel dat de originele loods opriep te behouden.
Qua duurzaamheid hebben we isolatie, in de gevels en de vloeren, aangebracht. Ook is er gekozen voor duurzame installaties. Zo maakt het gasloze monument gebruik van een luchtwarmtepomp en vloerverwarming.
Een hele belangrijke wijziging die plaatsvond bij een eerdere restauratie van 2013, is die van de kleur. De loods was namelijk volledig wit geschilderd. In het kader van de restauratie werd er toen een kleuronderzoek uitgevoerd. Daaruit kwam de gele kleur van de loods naar voren. Deze kleur werd ook op de kozijnen, dak- randen en windveren aangetroffen. De deuren en luiken waren van oorsprong groen volgens het onderzoek. Tijdens het eerdere restauratieproces is voor de huidige, fellere, gele kleur gekozen en heeft men besloten de kozijnen en daklijsten wit te schilderen. De ramen, deuren en luiken werden groen.
Sinds 2021 is de Gele Loods hét bezoekerscentrum voor de Naarden-Vesting. Het bestaat uit een toeristisch informatiepunt met winkel en een permanente tentoonstelling over de Vesting Naarden en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Onderdeel van de expositie is de prijswinnende film over de Hollandse Waterlinie.