Gedenknaald Huis te Manpad
Deze gedenknaald vind je in Heemstede, middenin de groene achttiende-eeuwse tuinen van Huis te Manpad. Hoogleraar David Jacob van Lennep heeft in 1817 de naald laten bouwen. Het is een monument voor de twee veldslagen rond het terrein van de buitenplaats, maar één van deze slagen blijkt nooit plaats te hebben gevonden!
Plaats
Heemstede
Bouwjaar
1817
Opdrachtgever
David Jacob van Lennep
Naam historische buitenplaats
Huis te Manpad
Bijzonderheid
De slag bij Manpad heeft met de kennis van nu helemaal niet plaatsgevonden
In handen van Monumentenbezit
Sinds 2016
Rolstoeltoegankelijk
Ja
Bezoekersinformatie
De gedenknaald is vrij toegankelijk te bekijken. Je kunt ook een excursie reserveren via de stichting van Huis te Manpad en de omliggende tuinen komen bekijken. Het huis zelf is in particulier bezit.
Bezoekadres:
Herenweg 7-11, 2105 MB Heemstede
Op initiatief van de dichter en hoogleraar David Jacob van Lennep (1774-1853) werd in 1817 een gedenknaald opgericht bij het Huis te Manpad. Van Lennep stamde uit een patriciërsgeslacht. Hij woonde in het Huis te Manpad, dat hij erfde van zijn vader. Hij bracht hier veel tijd door en schreef meerdere gedichten over het huis en het Manpad.
Wie was hij? Van Lennep studeerde klassieke letteren en rechten in Amsterdam en Leiden. In 1799 werd hij hoogleraar klassieke talen. Een belangrijk onderdeel van zijn carrière was het lesgeven aan koning Lodewijk Napoleon. Samen met collega’s Willem Bilderdijk en Matthijs Siegenbeek onderwees hij de Franstalige koning in de Nederlandse taal op Paleis Het Loo.
Rond 1826 schreef hij zijn beroemde boek Verhandeling over het Belangrijke van Hollands grond voor gevoel en verbeelding. Daarin staat ook een passage over de Slag bij het Manpad van 1304:
“En om Haamstede drong zich de Landzaat bij een,
En de bloedige strijd werd gestreden,
En der Vlamingen hoogmoed verging en verdween,
Bij het Manpadt met voeten getreden.”
De naald gedenkt twee veldslagen die hier plaats zouden hebben gevonden. Bij de Slag bij het Manpad van 1304 zouden de Hollandse troepen onder aanvoering van Witte van Haemstede (ca. 1280-1321), een bastaardzoon van graaf Floris V, de Vlaamse troepen van Gwijde van Namen (ca. 1272-1311) hebben verslagen. Recent onderzoek heeft echter uitgewezen dat deze slag vermoedelijk nooit heeft plaatsgevonden.
De andere Slag bij het Manpad waar de gedenknaald naar verwijst, vond plaats van 8 op 9 juli 1573. Het doel was om het door Spaanse troepen bezette Haarlem na een beleg van zeven maanden te ontzetten en de uitgehongerde bevolking van voedsel te voorzien. Haarlem werd echter nooit bereikt. De troepen van Willem van Oranje (1533-1584), bestaande uit 4000 man, voornamelijk burgers, werden in de omgeving van het Manpad vernietigend verslagen door een Spaanse overmacht. Honderden mannen sneuvelden, waaronder legerleider Willem van Bronckhorst-Batenburg (1529-1573) en ritmeester Gaspard van der Noot (1535-1573). De gebeurtenis uit 1573 wordt sinds 2017 jaarlijks herdacht.
De gedenknaald bestaat uit een hardstenen obelisk op een eveneens hardstenen sokkel. Het opschrift verwijst naar de twee slagen. De gedenknaald is onderdeel van de tuinen bij het huis te Manpad.
David Jacob van Lennep liet het huis aan de achterkant vergroten en wilde gelijk ook de tuin lopen te verfraaien. De aanleg van tuingedeeltes in een overgangsstijl tussen geometrische stijl en landschapsstijl wordt echter pas in opdracht gegeven door de volgende eigenaar (vanaf 1771); Cornelis van Lennep. Je vindt in de tuinen nu nog twee beelden uit deze periode, een Bacchus en een Ariadne van beeldhouwer Jan van Logteren. In de periode 2006-2011 zijn tuin en park gerestaureerd en grotendeels in de oorspronkelijke staat teruggebracht.
Sinds 2016 is de naald in eigendom van Monumentenbezit.