Sassenpoort
Veel van de verdedigingswerken uit de Nederlandse geschiedenis zijn afgebroken of verdwenen. Van de drie stadspoorten in Zwolle bleef er wel één over: de Sassenpoort. De poort uit omstreeks 1409 is een restant van de middeleeuwse ommuring van Zwolle. De voormalige stadspoort staat in de top-100 van Nederlandse Monumenten. Dit monument is te bezoeken en te huur voor evenementen.
Location
Zwolle
Year built
About 1409
Building Style
Gothic
Client
City Council
Original function
City Gate
Restoration architect
Jacobus van Lokhorst
Special feature
Top-100 monument
Owned by Monumentenbezit
Since 2016
Wheelchair accessible
Yes, limited
Visitor information
De Sassenpoort is te bezoeken. Op de eerste verdieping betaal je bij een heuse poortwachter en krijg je een mooie impressie van de verhalen over hoe de poort dienstdeed als verdedigingswerk van de stad Zwolle. Ook voor scholen is er een leuke programmering. Het gebouw is te huur als trouwlocatie en voor vergaderingen.
Visiting address:
Sassenstraat 53, 8011 PB Zwolle
Ooit had Zwolle drie stadspoorten: de Diezerpoort, de Kamperpoort, en de Sassenpoort. De Sassenpoort is de enige nog overgebleven stadspoort van Zwolle. Het bouwwerk is rond 1409 gebouwd. Wie de stad wilde betreden, moest door een binnen- en een buitenpoort. De Sassenpoort diende als binnenpoort. De buitenpoort stond ooit ter hoogte van de huidige Sassenpoorterbrug. Tussen de binnen- en buitenpoort lag een ommuurd plein, een zogeheten rondeel. De Sassenpoort was onderdeel van de stadsmuur van Zwolle, de op haar hoogtepunt bestond uit 23 torens en 8 poorten.
Het bouwwerk had een verdedigingsfunctie. Hiervan draagt het gebouw nog sporen. Zo zijn in de weergang mesekouwen zichtbaar. Dit zijn gaten waaruit de verdedigers kokende pek en olie op de vijand konden gooien. Vanuit de ronde gaten onder de vensters op de bovenverdieping werden brandende vuurkogels naar beneden geworpen. Het gebouw zelf bestaat voornamelijk uit natuursteen, met name trachiet, tufsteen en Bentheimer zandsteen.
De eerste verdieping was waarschijnlijk in gebruik door de portier. De tweede verdieping werd ingezet als dienstruimte, waar ook het valhek bediend kon worden. Op de derde verdieping stond het geschut opgesteld.
Geleidelijk aan verloor het gebouw haar functie als verdedigingswerk. Tegen kanonnen kon de Sassenpoort niet op. De aanleg van bastions en vestingwerken eind 16de-eeuw maakte de Sassenpoort als verdedigingswerk overbodig. Het gebouw werd toen ingezet als gevangenis, waarbij de eerste verdieping werd ingericht als cipierswoning. Deze functie behield de Sassenpoort tot 1739.
Vervolgens werd het gebouw gebruikt om minderbedeelde gezinnen te huisvesten. Mogelijk is in deze periode de dakruiter vervangen door een classicistisch koepeltorentje met een uurwerk. In de 19de-eeuw werd het gebouw door het Ministerie van Oorlog gebruikt als bergruimte en kledingmagazijn voor het in Zwolle gelegerde garnizoen.
In de 18de en 19de-eeuw zijn veel voormalige verdedigingswerken van Zwolle afgebroken. Midden 19de-eeuw werd de sloop van de Sassenpoort op het nippertje in de gemeenteraad tegengehouden. Het onderhoud van de poort bleek echter toch een te hoge kostenpost. In 1893 schonk de gemeente Zwolle de Sassenpoort daarom aan de Staat. Dit gebeurde mede op voorspraak van Victor de Stuers, referendaris en hoofd van de afdeling Kunsten en Wetenschappen. Het gebouw kreeg een nieuwe functie als Provinciaal Rijksarchief van Overijssel.
Tussen 1894 en 1897 is de poort gerestaureerd onder leiding van restauratiearchitect en rijksbouwkundige Jacobus van Lokhorst. Het gebouw werd zoveel mogelijk teruggebracht naar de oorspronkelijke situatie. Alle verbouwingen uit latere periodes werden ongedaan gemaakt. De kantelen zijn teruggebracht en de houten klokkentoren is weer vervangen door de huidige spitse toren. Wel zijn de historische houten zolderingen vervangen door houten zolderingen met een grote houtzwaarte. Dit was nodig, aangezien de nieuwe functie als archief een grotere vloerbelasting met zich meebracht. Van 1898 tot 1980 is de Sassenpoort in gebruik geweest door het Provinciaal Rijksarchief. De door Van Lokhorst ontworpen archief- en boekenkasten staan tot op heden in de Sassenpoort.
Sinds 2016 is de Sassenpoort in handen van Monumentenbezit. Wij werken hier jaarlijks, net als bij al onze monumenten, aan het onderhoud van dit bijzondere gebouw.